عطر شناسی و ترکیب عطر و ادکلن ها

عطر به طور کلی در شکل اولیه خود ماده و عصاره‌ای خالص از روغنی معطر است که با الکل یا همان اتانول و حتی گاهی مواقع آب مخلوط می شود و در بطری های مخصوص خودشان ترکیب می شوند. میزان الکل موجود در عطرها عامل بسیار مهمی در تعیین کیفیت و قیمت عطرها به شمار می رود.

همچنین غلظت و طول عمر اسانس و ترکیبات معطر استفاده شده در تولید انواع عطر و انواع ادکلن متغیر است و افزایش غلظت و درصد ترکیبات معطر است که در ماندگاری آن تأثیر دارد. البته در بسیاری مواقع شکل و طراحی شیشه عطر و بسته‌بندی آن هم در قیمت نهایی تأثیرگذار است.

تقریبا غیر ممکن است که در مورد عطر با توجه به مواد تشکیل دهنده آن صحبت کنیم چرا که فرمول ساخت عطر برای طراحان آن عطر محفوظ است و البته سری. تقریبا بیش از 85% عطر ها در اروپا و مخصوصا در کشور های فرانسه، آلمان، سوئیس، اسپانیا، هلند و انگلستان تولید می شود اما ریشه تولید عطر توسط ایرانی ها ـ مصری ها ـ هندی ها و چینی ها بوجود آمد.

عطر آمیزه ای از روغن های اساسی، ترکیبات معطر، ثابت کننده و الکل می باشد. روغن های اساسی از طریق تقطیر گل ها، گیاهان و علف ها بدست می آید. اگر عصاره گیری از طریق تقطیر میسر نباشد توسط روغن های جاذب این کار صورت می گیرد. مانند گل یاس، عصاره گیری توسط روغن های جاذب اساسا عمل استخراج توسط جذب مواد معطر بداخل موم و سپس استخراج و جدا سازی روغن بدبو توسط الکل می باشد.

در ساختن عطر مواد شیمیایی معطر نیز بکار می رود. ثابت کننده ها که وظیفه پیوند دادن و متصل کردن عطرهای گوناگون را بعهده دارند شامل بلسان (درخت گل حنا)، عنبر سائل و شیره غدد بودار آهوی مشک (نوع غلیظ آن بدبو بوده اما در محلول الکل به عنوان عامل نگهدارنده کاربرد دارد). میزان الکل افزوده بستگی به عطر دارد.

عطرها از 78 الی 95 درصد الکل طبیعی به علاوه اسانس های روغنی ساخته می شوند.اینکه در هر عطری میزان اسانس روغنی به کار رفته چقدر باشد، اسامی مختلفی به عطرها می دهد که خوب است شما هم با آنها آشنا شوید تا موقع خرید انتخاب دقیق تری داشته باشید.

انواع عطر

* پرفیوم ها: پرفیوم ها بهترین و با دوام ترین نوع رایح ها با 22 درصد اسانس روغنی هستند.

* ادو پرفیوم ها: بعد از پرفیوم ها، اتدوپرفیوم ها قرار می گیرند. این گروه با داشتن 15 الی 22 درصد روغن معطر رتبه دوم را به دست می آورند.

* ادوتویلت ها: این دسته 8 تا 15 درصد اسانس روغنی دارند.

* ادکلن ها: که برای مردان استفاده می شود تنها حدود 4 درصد روغن دارند.

* اوفرش ها: اما رقیق ترین عطرها اصطلاحا ادوفرش نامیده می شوند که 3 درصد اسانس روغنی دارند و به کار آنهایی می آیند که دلشان می خواهد عطرشان بسیار ضعیف و ملایم باشد. هر چقدر میزان اسانس روغنی یک عطر بیشتر باشد قیمتش هم بیشتر و ماندگاری اش زیادتر خواهد بود.

برای همین با توجه به استفاده ای که از عطرتان می کنید یکی از دسته های بالا را انتخاب کنید. معمولا برای مهمانی ها دسته اول و دوم گزینه های بسیار مناسبی هستند، به خصوص آنهایی که دوست ندارند عطرشان را به همراه شان ببرند و مجددا تجدیدش کنند.

برای استفاده های روزمره و محیط های کاری، از ادوتویلت ها و ادوفرش ها استفاده کنید که رایحه های رقیق و ملایمی دارند. امروزه ادوپرفیوم ها و ادوتویلت ها، بیشترین تولید خودشان را دارند. چون آدم های امروزی بیشتر از هر چیزی خواستار ماندگاری هستند و هر دو این موارد ماندگاری نسبتا بالایی دارند.

فیکساتور یا ماده ادکلنی:

فیکساتور یا ماده ادکلنی یا همان الکل، ماده مخصوص عطر می باشد

که جهت رقیق کردن عطر و باز شدن مولکول های عطر از هم برای ایجاد خطر بو و پخش بوی عالی می باشد.

الکل مخصوص عطر سازی، در ایجاد عدم لک شدن روی لباس نقش بسزایی دارد.

عطرها به ترتیب ماندگاری و غلظت عصاره پرفیوم، ادوپرفیوم، ادوتویلت، و ادکلن هستند اما از نظر پخش به ترتیب ادکلن، ادوتویلت، ادوپرفیوم و پرفیوم قرار می گیرند. یعنی هرچقد الکل (فیکساتور) عطری بیشتر باشد میزان درصد پخش آن بیشتر است؛ اما ماندگاریش در طول روز کمتر می شود.

اگر دقت کرده باشید بر روی شیشه ای ادکلن یا کارتن و جعبه ادکلن نوشته شده است 70% alkoling یا 70% voling که این نشان از مقدار الکل موجود در داخل ادکلن می باشد.

از چه نوع الکلی باید در عطرسازی استفاده نمود؟

الکل مورد استفاده در عطرسازی، اتانول 95 درصد حجمی است. همانطور که می دانید الکل بوی خاصی دارد. به همین علت، در عطرسازی بهتر است از الکل بی بو شده استفاده شود. اما پروسه بی بو کردن الکل برای کسانی که می خوهند در منزل یا کارگاه های کوچک عطرسازی کنند، بسیار مشکل است.

ترکیبات تشکیل دهنده عطر

یک عطر عمدتا از سه بخش تشکیل شده است:

اسانس: بخش اصلی عطر را ماده معطر یا اسانس آن تشکیل می دهد. اسانس ها انواع طبیعی و سنتزی دارند. اسانس های طبیعی از گیاهان و حیوانات به دست می آیند. اما اسانس های سنتزی توسط انسان، در کارخانه ها ساخته می شود. روش ساخت اسانس های مصنوعی معمولا سنتز شیمیایی است.

ماده حامل: برای رقیق کردن اسانس از حامل ها یا حلّال ها استفاده می شود. رایجترین نوع حلال در عطرسازی الکل است. همراه با این الکل مقداری آب به عنوان ناخالصی وجود دارد. الکل باعث می شود که اسانس به خوبی پخش شود و از رشد میکروب ها جلوگیری می کند.

مواد افزودنی: گاهی برای افزایش مرغوبیت عطرها، موادی به فرمولاسیون عطر اضافه می شود که نه در دسته بندی اسانس قرار می گیرد و نه ماده حامل است. به این ترکیبات افزودنی های عطر گفته می شود. آنتی اکسیدان ها و مواد رنگی که برای افزایش پایداری و برای جذابیت فیزیکی به عطرها اضافه می شوند دو نمونه از مواد افزودنی هستند.

رایحه های اصلی عطر و انواع عطرهای زنانه

عطرها با اینکه خیلی متفاوت هستند اما در ساخت شان معمولا از یکسری رایحه های اصلی استفاده می شود، رایحه هایی مثل عطر گل ها، رایحه های شرقی، ترکیب گل و رایحه های شرقی، چوب صندل و میوه ها جزو اصلی ترین ها هستند. همچنین گیاهانی مثل بادیان رومی، گل سرخ، ترنج، هل، چوب سدار، اکالیپتوس، کندر، یاسمن، شمعدانی، زنبق، اسطوخودوس، لیمو، یاس بنفش، لی لی، ماگنولیا، خزه، بهار نارنج، پرتاقل، زنبق زرد، نعنا، کاج، تمشک، رز، گل مریم و وانیل جزو موارد بسیار محبوب و پرطرفدار به حساب می آیند. نوع عطر این گیاهان و میوه هاست که تعیین می کند عطر شما سرد است یا گرم.

عطر و ادکلن با رایحه ی گل ها، از رایحه ای ملایم و سبک برخوردارند و حالتی زنانه و لطیف دارند. برای نمونه می توان به رایحه گل رز، یاسمن و شکوفه پرتقال اشاره کرد که حضور آن ها در ادکلن های برگرفته از گل ها فرد را به دشت زارهای وسیع و شب های دلنشین بهاری می برد.

گل‌های سفید محرک ترین رایحه را در میان گل ها دارند شاداب، باشکوه و به راستی سرمست‌کننده هستند و نیز در هر کجا که ظاهر می‌شوند نشانی برای غلظت عطرهای زنانه اند.

نت‌های چوبی نقش برجسته و شاخصی در عطرهای مردانه دارند که این امر بیشتر به خاطر تصوری از تنومندی و ستبر بودن درختان است که به ذهن القا می شود و کمتر به خاطر رایحه آن‌ها. در عین حال نت های چوبی به خاطر رایحه های قابل انعطافی که دارند نقش اساسی در اجزاء و ترکیبات عطرهای زنانه دارند. درواقع به ندرت عطرهایی می توان یافت که حداقل از یک نت چوبی در ترکیب آن ها استفاده نشده باشد.

عطر گرم، عطر سرد

معمولا بیشتر افراد تعریف ساده عطر گرم و سرد را می شناسند؛ می دانند عطرهایی که در آنها رایحه شکلات یا چوب صندل یا ادویه های شرقی به کار رفته باشد عطرهای گرم به حساب می آیند و عطرهایی که در آنها رایحه لیمو و نارنج یا هندوانه به کار رفته باشد عطرهای خنک هستند. برای فصل های سرد باید از رایحه های گرم استفاده کرد و برای فصل های گرم از رایحه های سرد.

حالا که کم کم به بهار نزدیک می شویم، بد نیست به فکر عوض کردن عطرتان بیفتید. برای این فصل از رایحه های خنک استفاده کنید. بهتر است برای این فصل 2 عطر تهیه کنید؛ یکی برای استفاده روزمره و دیگری برای مهمانی ها. عطرهای سنگین، مثل تولیدات شرکت دیور یا ورساچه را در مهمانی ها استفاده کنید؛ این عطرها معمولا به تلخی یا شیرینی می زنند.

از آنجایی که با ورود به فصل بهار روزهای گرم هم کم کم خودی نشان می دهند به سراغ عطرهایی با ماندگاری بالا بروید. بدن در فصول گرم سال، بیشتر عرق می کند و همین مسئله باعث از بین رفتن زود به زود بوی عطر می شود. برخلاف زمستان که عطرها برای خودشان حالا حالاها می مانند و جایی نمی روند! 

نکاتی برای خرید عطر

اگر عطری را روی لباس یا بدن فردی دیگر استشمام کرده‌اید و به آن علاقه‌مند شده‌اید، حتماً قبل از خرید مجدد آن را خودتان روی بدن تست کنید. میزان چربی پوست هر فرد یا حتی رایحه شخصی که به صورت طبیعی از بدن هر فردی به مشام می رسد، می تواند بر نتیجه نهایی از رایحه استشمام شده تأثیرگذار باشد.

یکی دیگر از نکات مهمی که در مورد خرید عطر باید در نظر بگیرید این است که برای شما یادآور خاطرات خوب باشد. عطر یکی از مواردی است که می تواند کاملاً شما را به گذشته ببرد و به نوعی نوستالژی تبدیل شود. پس حداقل به خاطر خودتان هم که شده این نکته را همیشه در نظر داشته باشید.

بعد از استفاده کردن از عطر حتماً در آن را ببندید و در جای خنک و به دور از نور خورشید نگهداری کنید. مکان گرم و نور آفتاب می ‌تواند بوی عطر را از بین ببرد و یا آن را تیره کند.

برای استفاده از عطر بهتر است آن را روی بدنتان اسپری کنید. خصوصاً در مورد پرفیوم و ادوپرفیوم ها که اسانس های روغنی بیشتری دارند، استفاده از آنها روی لباس موجب باقی ماند لکه می شوند. حداقل برای استفاده از عطر روی لباس آن را روی قسمت ‌های تیره، دور از چشم و با در نظر گرفتن فاصله از پارچه اسپری کنید.

به طور کلی برای اینکه ماندگاری عطر بیشتر شود، بهتر است آن را در قسمت ‌های دارای نبض بدن و با رعایت فاصله مشخص – سانتیمتری اسپری کنید. اگر عطر از نزدیک اسپری شود، غلظت آن در همان قسمت زیاد می‌شود و می‌تواند باعث تلخ شدن بوی عطر گردد. حتماً این عادت غلط را مشاهده کرده‌اید که بعد از استفاده عطر در دو مچ دست، آنها را به هم می مالند با تصور اینکه به خوبی پخش می شود. ولی این کار تنها بوی عطر را خراب می کند.

اگر بر روی بدن خود از کرم مرطوب کننده و لوسیون استفاده کرده‌اید، عطر را در این قسمت ها اسپری نکنید. قطعاً کرم ها هم حاوی موادی هستند که اسانس مخصوص به خود را دارد و در نهایت رایحه ای که بعد از اسپری کردن عطر به مشام شما می رسد، بوی واقعی عطر نخواهد بود.

نکاتی بسیار جالب درباره عطر و ادکلن

آیا می توان دو یا چند تا عطر را به طور همزمان استفاده نمود؟

هر عطر از مخلوطی پیچیده از مولکول های شیمیایی مختلف تشکیل شده است.که توسط متخصصین این مولکول ها متعادل شده اند.

استفاده دو یا چند عطر همزمان متواند باعث به هم خوردن این تعادل شده و باعث بد شدن رایحه عطر شود و در نتیجه بهتر است از دو یا چند عطر بطور همزمان استفاده نشود.

آیا آفتاب اثر مخربی بر روی رایحه عطر دارد؟

بله دقیقا در فرمولاسیون یک عطر از تعداد زیادی ماده شیمیایی به کار می رود که شار بخار و فراریت متفاوتی دارند. بنابراین نور خورشید باعث فتو شیمیایی اجزا حساس به نور شده و عطر را بد بو می کند.

به همین دلیل توصیه می شود عطر را در در قسمت هایی از بدن بزنید که در معرض نور افتاب نیستند.

عطرها از چه چیزهایی درست می شوند ؟

عطر ها از منابع گیاهی، حیوانی و مصنوعی تشکیل میشوند که در ادامه به طور مختصر به بررسی و معرفی این منابع می پردازیم:

منابع گیاهی

گیاهان به عنوان منبع اصلی تولید روغنهای اساسی و ترکیبات معطر به شمار می آیند گیاهان این ترکیبات را به خاطر محافضت از حیوانات گیاه خوار و همچین جذب حشرات گرده افشان تولید می کنند.

1- گلها : بزرگترین منبع مواد معطر می باشند که شامل گلهای سرخ و مریم و میخک و یاس و ابریشم هستند.

2- برگها: برگهای نعناع هندی و بنفشه و رزماری و مرکبات و گوجه فرنگی

3- ریشه و ساقه های زیرزمینی : ریشه درخت جوز و زنجیل.

4- دانه ها: دانه های گشنیز و زیره و کاکائو و هل و بادیان

5- میوه ها : تمشک و توت فرنگی و سیب و مرکبات و وانیل و فلفل شیرین

6- روغن چوب: چوب درختان سرو و عرعر و کاج و صنوبر

7- پوست درختان: درخت نعناع

8- صمغ: صمغ بوته کندر و درخت گل حنا و کاج و صنوبر

منابع حیوانی

1- مشک : از کیسه آهوی آسیایی گرفته می شود.
2- کاستوریوم : از کیسه سگ آبی آمریکای شمالی به دست می آید.
3- عنبر سائل : ماده چربی ماندی که از نهنگ عنبر درست می سود.
4- عسل: از کندوی عسل به دست می آید.

منابع مصنوعی

مواد معطر ساختگی ترکیبات ارگانیکی است که از فراورده های نفتی و یا صمغ درخت کاج حاصل می گردد مانند کومالین و لنالون.

چرا همه عطرها الکل دارند؟

زیرا الکل باعث می شود بو روی پوستتان نمانده و از پوست شما متصاعد شود. بدون وجود الکل در عطر، شما تنها کسی خواهید بود که متوجه می شوید عطر زده اید.

خانواده عطر ها

شاید بارها در مقالاتی که درباره عطر و ادکلن ها می نویسند و معرفی مشخصات عطر ها نام خانواده عطر ها به چشمتان خورده باشد ولی آیا میدانید هر کدام از اینها دقیقاً چه خصوصیاتی دارد؟

اصولا وقتی یک عطر می خرید کارخانه سازنده موظف است روی شیشه عطر یکی از نامهای فوق را بیاورد شما می توانید با خواندن آن متوجه شوید که عطرتان از کدام نوع بالاست.

چه کنیم که عطرمان دیرتر فاسد شود ؟

شیشه عطر را در محل خشک، خنک و به دور از پنجره و نور خورشید نگه دارید؛ زیرا نور خورشید باعث بروز اختلالاتی در مواد تشکیل دهنده عطر شده و آن را از بین می برد. به طور کلی برای اینکه شیشه عطر عمر بیشتری داشته باشد، پیشنهاد می شود آن را همیشه درون جعبه اش نگه داری کنید.

تفاوت عطرهای مردانه و زنانه چیست؟

عطرهایمردانه در نوع رایحه با عطرهای زنانه تفاوت دارند ضمن اینکه معمولا از غلظت اسانس و در نتیجه شدت رایحه کمتری برخوردارند. به همین دلیل گاهی عطر فروشی ها از شما می خواهند برای عطرهای مردانه واژه ادوکلن را به کار ببرید!